Początek istnienia miasta Lublin datuje się na VI-VII wiek. W tym czasie wykształciły się centra osadnicze: Grodzisko, Czwartek, Białkowska Góra. Przypuszcza się, że nazwa miasta pochodzi od zdrobnienia imienia Lubomir. Pierwsze teksty zawierające nazwę miasta pochodzą z kroniki Wincentego Kadłubka z XII wieku. Do XII wieku Lublin był grodem obronnym. Na przełomie XII-XIV Lublin stał się ośrodkiem przemysłowo-handlowym. Prawa miejskie Lublin zyskał ok. 1257 roku za czasów Bolesława Wstydliwego. W XIV i XV wieku zabudowa Lublina była głównie drewniana, co sprzyjało częstym pożarom. Zaczęto wznosić murowane kościoły i klasztory, zastępujące nieraz starsze budowle drewniane. Do końca XIV wieku Lublin był centralnym ośrodkiem wschodniego pogranicza państw piastowskich. Taka lokalizacja powodowała to częste najazdy Litwinów, Rusinów, Tatarów i Jaćwingów. W 1255 roku miasto zdobył i spalił litewski władca.
2 lutego 1386 roku odbył się w Lublinie zjazd walny, na którym wybrano księcia Jagiełłę na króla polskim. Dzięki unii Polski z Litwą Lublin przestał być ośrodkiem nadgranicznym, za to stał się miastem w centrum państw. Lublin stał się ważnym ośrodkiem gospodarczym. Dzięki temu został zapewniony rozwój przez następne 250 lat – Lublin stał się miastem handlowym.
Najstarsze ślady istnienia herbu Lublina pochodzą z dokumentu z pieczęcią Rady Miejskiej Lublina z 1401 roku. Herb przedstawia kozła otoczonego napisem CIVITATIS LVBLINENSIS. W 1453 roku w Lublinie Żydom zostały nadane przywileje swobodnego handlu. W 1474 ustanowił w mieście stolicę nowego województwa. Pierwszym wojewodą Lublina został Dobiesław Kmita.
Między XVI wiekiem, a XVII wiekiem nastąpił rozwój lubelskiej gminy żydowskiej. W 1523 roku Żydzi w Lublinie zyskali równe z pozostałymi mieszczanami prawa i przywileje. 1 lipca 1569 roku na sejmie walnym zawarto porozumienie pomiędzy stanami Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. W latach 1578–1793 Lublin został siedzibą najwyższej instytucji sądowej Korony Królestwa Polskiego –Trybunału Koronnego. W owym czasie Lublin rozrastał się jako największe miasto wschodniego regionu kraju.
W 1795 po III rozbiorze miasto znalazło się pod panowaniem Austrii. Był to dla Lublina okres zastoju społeczno-gospodarczego. Od 1809 roku Lublin został włączony do Księstwa Warszawskiego. W 1813 roku miasto zajęli Rosjanie, dwa lata później znalazło się pod zaborem rosyjskim.
Pod koniec XIX i na początku XX wieku następuje w Lublinie znaczny rozwój żydowskiej nauki, polityki i życia kulturalnego.
Dwa miesiące przed wybuchem II wojny postanowiono, że Lublin zostanie chwilową siedzibą Prezydenta RP. Pierwszy atak lotniczy na miasto nastąpił 2 września rano. 5 września przeniesiono do miasta ministerstwa oraz skarb państwa. 9 września o godzinie 9.30 rozpoczęło się bombardowanie Lublina przez Niemców.
Niedługo później Niemcy zamknęli Katolicki Uniwersytet Lubelski, szkoły oraz teatry, również wstrzymano wydawanie polskiej prasy. Pierwsza łapanka miała miejsce 9 listopada 1939, następnie rozpoczęły się aresztowania wśród miejscowej inteligencji. W 1941 powstał niemiecki obóz koncentracyjny. Po wojnie w 1947 w jego miejscu utworzono Państwowe Muzeum na Majdanku. Po wojnie w Lublinie stworzono podstawy systemu totalitarnego. Na Zamku działało więzienie, w którym mordowano żołnierzy Armii Krajowej oraz Narodowych Sił Zbrojnych, działaczy opozycyjnych
W lipcu 1980 w Lublinie i Świdniku odbyły się pierwsze strajki robotnicze, które były zapowiedzią strajków w Gdańsku w sierpniu 1980 r. 9 czerwca 1987 podczas pielgrzymki Lublin odwiedził Jan Paweł II.
W 2003 roku wybudowano Lubelski Park Naukowo-Technologiczny, zaś 17 grudnia 2012 w Świdniku otwarto lotnisko.